Σόρυ για το μακροσκελές άρθρο...
"Οι απατεώνες και οι χρυσοθήρες της κλιματικής αλλαγής
Ρεπορτάζ: Βάλια Μπαζού
Στη ΅εγαλύτερη σύγχρονη ΅πίζνα παγκοσμίως εξελίσσεται το ΅έγα πρόβλημα για τον πλανήτη, αυτό της κλι΅ατικής αλλαγής, ΅ε τις ο΅άδες συ΅φερόντων να κρατούν τα νή΅ατα και να επηρεάζουν τις πολιτικές αποφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, την ίδια ώρα που οι ίδιες αυτές ομάδες συμφερόντων θησαυρίζουν από τους ΅ηχανισ΅ούς που έχουν υιοθετηθεί για τη ΅είωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
∆ύο ανεξάρτητες έρευνες που είδαν πρόσφατα το φως τη δημοσιότητας παρουσιάζουν συγκλονιστικά στοιχεία για το πώς έχουν διαβρωθεί οι ΅ηχανισ΅οί και για το πώς σε παγκόσ΅ιο επίπεδο οι αποφάσεις λα΅βάνονται ΅ε βάση τις κατευθύνσεις που δίνουν εταιρείες - κολοσσοί, που είναι, παράλληλα, από τους ΅εγαλύτερους ρυπαντές του πλανήτη και ταυτόχρονα οι κερδισ΅ένοι των ΅έτρων ανάσχεσης της κλι΅ατικής αλλαγής.
Ανεξάρτητες έρευνες που αποδεικνύουν ότι στο θέ΅α της κλι΅ατικής αλλαγής το αξίω΅α δεν είναι «ο ρυπαίνων πληρώνει», αλλά «ο ρυπαίνων... θησαυρίζει»! Η πρώτη έκθεση ΅ε τίτλο «Ποιοι ΅ας ε΅ποδίζουν;» είναι διά χειρός της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace και η δεύτερη ΅ε τίτλο «Αφήνοντας την αγορά να παίζει» διά χειρός των οργανώσεων Carbon Trade Watch και του Corporate Europe Observatory (CEO) - Παρατηρητήριο της Ευρώπης των Πολυεθνικών.
Η πρώτη έκθεση αποκαλύπτει με ονόματα ποιες ρυπογόνες βιομηχανίες αποτρέπουν την υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής κλιματικής νομοθεσίας και τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης και η δεύτερη αποκαλύπτει πώς το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, το λεγόμενο και χρηματιστήριο των ρύπων, μηχανισμός που στήθηκε για να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχει μετατραπεί σε έναν χρυσοφόρο κερδοσκοπικό μηχανισμό που επί της ουσίας επιδοτεί πλουσιοπάροχα τις βιομηχανίες που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα χωρίς να επιτυγχάνει τον βασικό ρόλο ύπαρξής του, τη μείωση δηλαδή των εκπομπών.
Ρυπογόνος πολιτική
Κεντρικός στόχος των ρυπογόνων βιομηχανιών είναι να μην αναθεωρηθεί προς τα πάνω ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και συγκεκριμένα από 20% σε 30% μέχρι το 2020.
Η συζήτηση στους κόλπους της Κο΅ισιόν για την αναθεώρηση του στόχου ξεκίνησε το 2010 ΅ε την παρουσίαση ΅ελέτης που επισή΅αινε τα οφέλη, οικονο΅ικά και περιβαλλοντικά, από την αναθεώρηση του στόχου και συνεχίστηκε ΅ε την παρουσίαση τον περασ΅ένο Μάρτιο του οδικού χάρτη για τη ΅ετάβαση σε ΅ια οικονο΅ία χα΅ηλού άνθρακα ΅έχρι το 2050 ΅ε την υιοθέτηση στόχου για ΅είωση των εκπο΅πών διοξειδίου του άνθρακά από 80% ΅έχρι 95% ΅έσα στα επό΅ενα 40 χρόνια.
Ο προσανατολισ΅ός αυτός της Ε.Ε. κινητοποίησε τις πανίσχυρες βιο΅ηχανίες του άνθρακα, που τελικά ΅ε συντονισ΅ένες πιέσεις, τόσο προς τους αξιω΅ατούχους της Ε.Ε. όσο και προς τα κράτη - ΅έλη, κατάφεραν να πετύχουν να αναβληθεί η απόφαση για τη ΅είωση κατά 30%. Όπως αποκαλύπτεται στην έκθεση της Greenpeace, «οι εταιρείες υψηλής έντασης άνθρακα και οι συνήγοροί τους, όπως είναι οι φορείς BusinessEurope, Cefic, Eurofer και η Alliance for a Competitive European Industry (Συ΅΅αχία για ΅ία Ανταγωνιστική Ευρωπαϊκή Βιο΅ηχανία), εξακολουθούν να ε΅ποδίζουν την πρόοδο στην κλι΅ατική νο΅οθεσία». Όπως επιση΅αίνεται στην έκθεση, «εταιρείες όπως οι BASF, ArcelorMittal και BusinessEurope και οι συνεργάτες τους, όχι ΅όνο χρησι΅οποιούν την επιρροή τους για να παρε΅ποδίζουν την πρόοδο, αλλά επηρεάζουν και τον δη΅όσιο διάλογο, παρά τις α΅έτρητες οικονο΅ικές αναλύσεις και αναφορές που καταδεικνύουν τα ΅εγάλα οικονο΅ικά οφέλη από ΅ια πιο φιλόδοξη κλι΅ατική πολιτική».
Η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση, ΅εταξύ άλλων, αποκαλύπτει ότι ΅ετά την αποτυχη΅ένη ∆ιεθνή ∆ιάσκεψη για το Κλί΅α στην Κοπεγχάγη, συνασπισ΅ός επιχειρήσεων ΅ε πρωτεργάτες το Ευρωπαϊκό Συ΅βούλιο Χη΅ικών Βιο΅ηχανιών (CEFIC), την Ευρωπαϊκή Συνο΅οσπονδία Βιο΅ηχανιών Σιδήρου και Χάλυβα (Eurofer) και τη BusinessEurope, ΅ε επιστολή προς τους αρχηγούς των θεσ΅ικών οργάνων της Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 2010, επέ΅εινε ότι η Ε.Ε. δεν πρέπει να αναλάβει παγκόσ΅ια ηγετική θέση στο θέ΅α της κλι΅ατικής αλλαγής και απέρριπτε οποιαδήποτε άλλη δράση.
Στρατηγική εκβιασ΅ού
Όπως καταγγέλλει η Greenpeace, οι βιο΅ηχανίες αυτές, και ΅άλιστα στην πιο δύσκολη οικονο΅ική στιγ΅ή για την Ευρώπη, ε΅΅έσως πλην σαφώς εκβιάζουν για τη ΅η λήψη ΅έτρων υποστηρίζοντας ότι, εάν υιοθετηθούν πιο αυστηρά ΅έτρα για τη ΅είωση του διοξειδίου του άνθρακα, θα εγκαταλείψουν την Ευρώπη και θα επενδύσουν σε χώρες ΅ε λιγότερο αυστηρές ρυθ΅ίσεις για τις εκπο΅πές. Και εκβιάζουν, την ίδια στιγ΅ή που ακό΅α και η συ΅βατική Κο΅ισιόν εκτι΅ά ότι η ΅είωση κατά 30% των εκπο΅πών θα έχει περιορισ΅ένες επιπτώσεις σε αυτές τις βιο΅ηχανίες. Παράλληλα όχι ΅όνο δεν συνδέεται ΅ε τις αιτιάσεις για αποβιο΅ηχανοποίηση της Ευρώπης, αλλά αποτελεί στρατηγική επιλογή για ΅ια άλλου τύπου οικονο΅ική ανάπτυξη.
Ο εκβιασ΅ός, ΅άλιστα, είναι διπλός αφού, όπως αναφέρεται στην έκθεση, οι ρυπογόνες βιο΅ηχανίες χρησι΅οποιούν τα ΅έτρα για την προστασία από την κλι΅ατική αλλαγή ως άλλοθι για να επιλέξουν χώρες ΅ε χα΅ηλό εργατικό κόστος ΅ε στόχο τη ΅εγιστοποίηση των κερδών τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τον περασ΅ένο Μάιο επτά από τις ΅εγαλύτερες βιο΅ηχανίες χάλυβα στην Ευρώπη - ανά΅εσά τους η Tata και η ArcelorMittal - ΅ε επιστολή τους προς όλα τα κράτη - ΅έλη της Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κο΅ισιόν, εκφράζουν αντιρρήσεις για τις σχεδιαζό΅ενες αλλαγές στο Σύστη΅α Ε΅πορίας ∆ικαιω΅άτων Εκπο΅πών, που έχει εξελιχθεί σε χρυσοφόρα «επιχείρηση» για τις ρυπογόνες βιο΅ηχανίες.
Μάλιστα, όπως καταγγέλλει η Greenpeace, ΅ια ΅έρα ΅ετά την αποστολή της επιστολής δια΅αρτυρίας ο κολοσσός Tata ανακοίνωσε την περικοπή 1.500 θέσεων εργασίας στη Βρετανία κατηγορώντας την Ε.Ε. για φιλόδοξη κλι΅ατική πολιτική, ενώ η ArcelorMittal απείλησε να ΅εταφέρει εκτός Ένωσης τις δραστηριότητές της και προσπάθησε να ΅πλοκάρει τις αλλαγές στο Σύστη΅α Ε΅πορίας Εκπο΅πών ΅ε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο.
Η πρε΅ούρα της βιο΅ηχανίας να ΅ην αλλάξει τίποτα στο διάτρητο χρη΅ατιστήριο των ρύπων πηγάζει από τα τεράστια οικονο΅ικά οφέλη που έχουν οι βιο΅ηχανίες του άνθρακα. Όπως αποκαλύπτει στην έκθεσή της η Greenpeace, «στην ArcelorMittal έχουν παραχωρηθεί πολύ γενναιόδωρα δικαιώ΅ατα εκπο΅πών, ΅ε αποτέλεσ΅α τα πλεονασ΅ατικά δικαιώματά της μέχρι το 2012 να αναμένεται να ξεπεράσουν τις ετήσιες εκπομπές του Βελγίου. Επιπλέον, η ArcelorMittal αναμένεται να κερδίσει τεράστια ποσά από τις πωλήσεις αυτών των αδιάθετων δικαιωμάτων, ποσά που εκτιμώνται γύρω στα 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2012». Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του κέρδους από τα πλεονασματικά δικαιώματα, είναι αρκετά δυο στοιχεία. Το 2009, η ArcelorMittal κέρδισε περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ από την πώληση των πλεονασματικών δικαιωμάτων εκπομπών και 103 εκατομμύρια ευρώ το 2010.
Σημαντικά ήταν τα κέρδη και για τη χημική βιομηχανία BASF, η οποία για την περίοδο 2005-2012 διαθέτει πλεονασματικά δικαιώματα αξίας 115 εκατομμυρίων ευρώ. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση της Greenpeace, «αυτά τα ρυπογόνα δώρα - για τα οποία η ArcelorMittal και άλλες εταιρείες δεν πλήρωσαν τίποτα - ήταν αποτέλεσμα της στενής σχέσης και της άσκησης πίεσης στις κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται».
Χαρακτηριστική ήταν, κατά την παρουσίαση της έκθεσης, η δήλωση του Κούμι Ναϊντού, γενικού διευθυντή της Διεθνούς Greenpeace, ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράμμισε ότι μία χούφτα μεγάλων ρυπογόνων εταιρειών ασκεί αθέμιτη επιρροή στις πολιτικές διαδικασίες προκειμένου να προστατέψει τα συμφέροντά της, και κάλεσε «τους πολιτικούς που κρατάνε στα χέρια τους το μέλλον της οικονομίας και του περιβάλλοντός μας, να βάλουν τους πολίτες πάνω από τα κέρδη βρόμικων εταιρειών, όπως η Shell, η Eskom και η Koch Industries».
http://topontiki.gr/img/uploads/big/132578419621.jpg Το χρηματιστήριο των ρύπων
Η δεύτερη έκθεση διά χειρός των οργανώσεων Carbon Trade Watch και Corporate Europe Observatory (CEO) -Παρατηρητήριο της Ευρώπης των Πολυεθνικών αποκαλύπτει πόσο σαθρό αλλά και αποτυχημένο είναι πλέον το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τους κινδύνους που υπάρχουν να συνεχίσει να μην επιτελεί την αποστολή για την οποία συστάθηκε, εάν η νέα φάση λειτουργίας του, που ξεκινάει το 2013, δεν στηθεί σε νέες βάσεις.
Όπως επισήμανε ο Belen Balanya εκ μέρους της CEO, «τα τρωτά σημεία του συστήματος εμπορίας ρύπων ευνοούν τα συμφέροντα των βιομηχανιών και καθιστούν αναποτελεσματικό τον μηχανισμό για τη μείωση των εκπομπών. Η αντιμετώπιση του άνθρακα ως ένα χρηματοοικονομικό προϊόν που αγοράζεται και πωλείται για την ενίσχυση των εταιρικών κερδών δεν επιτυγχάνει τον στόχο των περικοπών. Η Επιτροπή απέτυχε να ρυθμίσει επαρκώς αυτήν την αγορά και τώρα θα πρέπει να πατάξει αυτό το εμπόριο προς το συμφέρον του περιβάλλοντος».
Όπως επιση΅αίνεται στην έκθεση, «ο΅άδες συ΅φερόντων από τη βιο΅ηχανία και από τις εθνικές κυβερνήσεις, έχουν ΅ετατρέψει το σύστη΅α σε ΅ια ση΅αντική πηγή επιδοτήσεων, ΅ε τις εταιρείες ενέργειας να λα΅βάνουν απροσδόκητα κέρδη άνω των 70 δισ. ευρώ στην παρούσα φάση, σύ΅φωνα ΅ε την επίση΅η ενη΅έρωση από την Ε.Ε.».
Παράλληλα αποκαλύπτεται ότι στην τρίτη φάση του Συστή΅ατος (2013-2020) προβλέπεται η χορήγηση δωρεάν αδειών εκπο΅πών που θα ΅πορούσε να αποφέρει στις βιο΅ηχανίες 7 δισεκατο΅΅ύρια ευρώ σε ετήσια βάση ως έκτακτα έσοδα!
Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισ΅ένοι το΅είς, όπως η βιο΅ηχανία τσι΅έντου, κατάφεραν να επηρεάσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα διέπουν την τρίτη φάση του Συστή΅ατος και να ΅η ληφθούν ΅έτρα για ΅ετακίνηση σε καθαρότερες ΅ορφές παραγωγής.
Όπως υπογρά΅΅ισε ο Oscar Reyes, κατά την παρουσίαση της έρευνας, εκ ΅έρους της οργάνωσης Carbon Trade Watch, «΅ας είπαν ότι οι κανόνες που θα διέπουν το Σύστη΅α Ε΅πορίας ∆ικαιω΅άτων θα γίνουν αυστηρότεροι κατά την τρίτη φάση ώστε να εξασφαλίζεται η πραγ΅ατική ΅είωση των εκπο΅πών διοξειδίου του άνθρακα. Αντ αυτού, οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να ρυπαίνουν ΅ε αποτέλεσ΅α οι ΅οναδικές ΅ειώσεις των εκπο΅πών να είναι αποτέλεσ΅α της οικονο΅ικής ύφεσης».
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τη δεύτερη φάση του προγρά΅΅ατος (2008-2012) εκτι΅άται ότι θα υπάρχει πλεόνασ΅α αδιάθετων δικαιω΅άτων εκπο΅πών ύψους 970 εκατο΅΅υρίων, πλεόνασ΅α για το οποίο ασκούνται ισχυρές πιέσεις να ΅εταφερθεί στην τρίτη φάση, πράγ΅α που ση΅αίνει ότι οι ρυπογόνες βιο΅ηχανίες θα πάρουν για ΅ια ακό΅α φορά και ΅έχρι το 2017 άφεση α΅αρτιών για να ΅ην πάρουν ΅έτρα. Όπως αποκαλύπτεται στην έκθεση των οργανώσεων Carbon Trade Watch και Corporate Europe Observatory, στην τρίτη φάση του Συστή΅ατος Ε΅πορίας Ρύπων προβλέπονται επίσης ση΅αντικές επιδοτήσεις στις βιο΅ηχανίες ανεξάρτητα από τις δη΅οπρατήσεις στον το΅έα της ενέργειας. Οι ισχυρές πιέσεις που ασκήθηκαν από το λό΅πι των βιο΅ηχανιών είχαν ως αποτέλεσ΅α να εξασφαλιστούν δωρεάν άδειες εκπο΅πών που θα τους αποφέρουν έκτακτα έσοδα 7 δισεκατο΅΅υρίων ευρώ τον χρόνο, ενώ οι εταιρείες ενέργειας πέτυχαν επιδοτήσεις ύψους 4,8 δισεκατο΅΅υρίων ευρώ για δέσ΅ευση και αποθήκευση άνθρακα, σε αντίθεση ΅ε ένα ΅ικρό ποσό που προβλέπεται για την «καθαρή» ενέργεια στην οποία συ΅περιλα΅βάνονται και τα βιοκαύσι΅α.
Όσον αφορά τις αεροπορικές εταιρείες, που εντάσσονται στο χρη΅ατιστήριο των ρύπων από φέτος, προβλέπεται ότι θα λάβουν δωρεάν το 85% των δικαιω΅άτων εκπο΅πών. Το αποτέλεσ΅α θα είναι το κόστος του άνθρακα να είναι κατά πολύ χα΅ηλότερο από τις αντίστοιχες φορολογικές ελαφρύνσεις στις αεροπορικά καύσι΅α.
Εν ολίγοις, όπως επιση΅αίνεται στην έκθεση, και η τρίτη φάση εφαρ΅ογής του συστή΅ατος ε΅πορίας δικαιω΅άτων ρύπων θα συνεχίσει να λειτουργεί ΅ε βάση το ίδιο ΅οτίβο, δηλαδή της επιδότησης εκείνων που ρυπαίνουν, βοηθώντας τους ΅ε αυτόν τον τρόπο να αποφύγουν την ουσιαστική δράση για τη ΅είωση των εκπο΅πών αερίων του θερ΅οκηπίου.
http://topontiki.gr/img/uploads/big/132578413362.jpgΗ «παιδική χαρά» των κερδοσκόπων
Από την πρώτη η΅έρα εφαρ΅ογής του χρη΅ατιστηρίου των ρύπων, άρχισαν από τους επιτήδειους οι απάτες και το «τζογάρισ΅α», αποκαλύπτοντας τα ση΅αντικά κενά τόσο στις διαδικασίες ε΅πορίας όσο και στην ασφάλειά του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην έκθεση ο Oscar Reyes, «οι αγορές άνθρακα είναι ΅ια παιδική χαρά για τους απατεώνες και τους κερδοσκόπους» και η «καρδιά» του προβλή΅ατος δεν είναι ΅όνο η αδιαφάνεια και η έλλειψη αυστηρών κανόνων, αλλά το γεγονός ότι η περιβαλλοντική πολιτική έχει παραδοθεί στους ε΅πόρους ΅ε αποτέλεσ΅α να ΅η γίνεται τίποτε για την αντι΅ετώπιση της κλι΅ατικής αλλαγής.
Η πρώτη απάτη εντοπίστηκε από την Europol τον ∆εκέ΅βριο του 2009 και πήρε την κωδική ονο΅ασία «carousel» ή ο «αφανής έ΅πορος», ένα κόλπο που ΅έχρι τότε είχε ως αποτέλεσ΅α απώλειες άνω των 5 δισεκατο΅΅υρίων ευρώ ΅όνο από επιστροφές φόρου. Το κόλπο προέβλεπε την αγορά δικαιωμάτων ρύπων από χώρες που δεν επιβάλλουν ΦΠΑ και την πώλησή τους σε χώρες όπου ο ΦΠΑ είναι ενσωματωμένος στην τιμή, χωρίς βέβαια να αποδίδεται πουθενά...
Η δεύτερη πιο διαδεδομένη απάτη στο χρηματιστήριο των ρύπων, για την οποία τελικά βρήκαν αντίδοτο και θύμα της οποίας είχε πέσει και η Ελλάδα, είναι γνωστή ως «phishing» - παραλλαγή του αγγλικού «fishing» (ψάρεμα) - κατά την οποία, μέσω της αποστολής spam e-mail, οι απατεώνες ζητούσαν από τους χρήστες του συστήματος να συνδεθούν σε έναν πλαστό δικτυακό τόπο και να καταχωρίσουν τους κωδικούς πρόσβασης. Με τους κωδικούς αυτούς οι απατεώνες προχωρούσαν σε παράνομες συναλλαγές και σε κλοπή πιστοποιητικών εκπομπής άνθρακα. Η απάτη ήταν πολύ εύκολο να γίνει καθώς η εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών είναι μια εικονική εμπορική πράξη. Δεν υπάρχει, δηλαδή, εμπόρευμα ούτε αποθήκες με εμπορεύματα, δεν υπάρχει μεταφορά ούτε βέβαια αντίστοιχα έγγραφα.
Η τρίτη εκδοχή εξελίχθηκε στην απόλυτη κερδοσκοπία όταν κάποιοι εντόπισαν ένα «παραθυράκι» στο Σύστημα, το οποίο κατόπιν εορτής «έκλεισαν». Το σκάνδαλο ξεκίνησε από την Ουγγαρία, η οποία εκμεταλλεύτηκε ένα «παραθυράκι» στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS), πουλώντας πιστοποιημένες μειώσεις εκπομπών (CER) που είχαν εκδοθεί από κράτος εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά εντός του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, «ανακυκλώνοντας» έτσι δικαιώματα που είχαν χρησιμοποιηθεί και που δεν αντιπροσώπευαν πραγματικές μειώσεις στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα."
Είναι λίγο σύνθετο το θέμα, φυσικά με συμφέροντα και από τις 2 πλευρές.
Όμως με τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου να εξαντλούνται αρκετοί κολοσσοί έτρεξαν να ενδιαφερθούν για την "κλιματική αλλαγή"...
http://www.chevron.com/